Powiat złotowski. Za Nowinami usechł cały brzozowy las

Problem pojawił się już w 2019 roku, kiedy po zimie brzozy po prostu nie wypuściły liści. Wymarciem objęty jest duży obszar brzozowego lasu, który porasta podmokły śródpolny teren.

Problem ten przez naukę nazwany jest suszą glebową lub suszą fizjologiczna A spowodowany nadmierną ilością wody w gruncie. Jak się okazuje woda jest niezbędna drzewom do życia, jednak jej nadmiar jest szkodliwy. Duża ilość opadów, ciągnących się tygodniami, spowodowała znaczne nasączenie się gruntu wodą. Co odcięło na długi czas korzeniom brzóz dostęp do tlenu, wyparte zostało powietrze, które niezbędne jest w glebie dla prawidłowego rozwoju korzeni. Można powiedzieć, że drzewa dosłownie się udusiły, a ich korzenie zgniły.
Nie tylko brzozom grozi nadmiar wody – usychają także duże egzemplarze świerków, jodeł i inne, a szczególnie młode nasadzenia nie posiadające jeszcze rozbudowanego systemu korzeniowego.

Zahamowanie pobierania wody przez korzenie może mieć różne przyczyny. Najczęstszym powodem niedoboru wody w roślinach jest susza glebowa. Ograniczenie pobierania wody wynika po prostu z braku wody dostępnej dla rośliny. Przyczyną suszy glebowej jest niezrównoważony, na skutek braku opadów i suszy atmosferycznej, bilans wodny środowiska. Dosyć paradoksalnie odwodnienie rośliny następuje także przy zalaniu korzeni wodą, gdy wypełnia ona wszystkie pory glebowe, wypierając z nich powietrze. Woda jest zatem dostępna, ale nie może być pobrana z przyczyn fizjologicznych. Stan taki nazywany bywa niezbyt precyzyjnie „suszą fizjologiczną”, chodzi bowiem o odwodnienie rośliny a nie suszę w glebie.

Kolejną przyczyną fizjologiczną zahamowania pobierania wody jest nadmierne stężenie
soli rozpuszczonych w roztworze glebowym. Obniżenie potencjału wody w glebie poniżej potencjału wody w komórkach korzenia uniemożliwia osmotyczne pobieranie wody. Jest jeszcze jeden fizjologiczny mechanizm hamowania pobierania wody, powodowany dodatnią ale niską temperaturą gleby. W tej temperaturze woda zwiększa swoją gęstość i dyfunduje wolniej w kierunku korzenia. Zmienia się też przepuszczalność błon dla wody a kanały wodne mogą się zamykać

źródło: Wykład 2 Gospodarka wodna roślin Bilans wodny roślin”Czynniki regulujące gospodarkę wodną roślin” Autor dr Anna Dzierżyńska

Jacek Grzesiak
Foto Jacek Grzesiak