"Uratuj Holendra". Odbudowa Wiatraka Holenderskiego w Dzierzążenku

Za nadrzędny cel Fundacja Wiatrakowa Kraina obrała odbudowanie wiatraka do stanu pierwotnego. W pierwszej kolejności muszą odbudować dach. Najpierw zbierają na projekt, a następnie na materiały konstrukcyjne. Idealną sprawą będzie jednocześnie uzbierać środki na odremontowanie śmigieł. Potrzebne jest 50.000 zł.

LInk do zrzutki

Już w latach 40-stych XX wieku zlikwidowano śmigi, układ przeniesienia napędu i wyposażenia w maszyny oraz urządzenia młyńskie. Trzon wiatraka użytkowany jako magazyn. Zniszczony został odbudowany z inicjatywy Muzeum Ziemi Złotowskiej. W latach 1975 – 1978 odbudowano dach i przeprowadzono remont stropów, schodów i stolarki okiennej. W wiatraku urządzono magazyn muzealny. Na początku lat 90-tych muzeum zrezygnowało z użytkowania magazynu, a wiatrak przekazano gminie Złotów.

W 1996 roku wiatrak został kupiony przez Lucjana Budnika gospodarza na pobliskich polach. Brak programu użytkowania zabytkowego obiektu.

Pierwsza informacja o istnieniu wiatraka w pochodzi z 1308 roku, i dotyczy wiatraka w Kobylinie (obecnie
woj. leszczyńskie). Obok młynów wodnych wiatraki stanowiły przez kilka wieków jedyne przedsiębiorstwa wiejskie (przetwórstwa zbożowego)
o napędzie mechanicznym. Najpopularniejszym a zarazem najstarszym typem wiatraka był koźlak – drewniana budowla, obracana wokół osi, na
nieruchomym koźle co umożliwiało nastawienie skrzydeł pod wiatr. Wiatraki o innej konstrukcji zaczęły pojawiać się na terenach Polski dopiero w
ostatnim dziesięcioleciu XVIII wieku. Był to tzw. holender – murowany, nieruchomy budynek, którego dach obracał się wraz ze skrzydłami. W połowie XIX w. pojawiły się tzw. paltrakii – wiatraki, których budynek obraca się na kolistej szynie wbudowanej w fundament.

Wiatrak typu Holender w Dzierzążenku został zbudowany w 1905 roku. Eksploatowany zgodnie z przeznaczeniem do 1945 roku. Przejęty jako mienie
poniemieckie przez wiele lat wykorzystywany był prze Gminną Spółdzielnię ze Złotowa jako magazyn paszy i zboża, W latach 60-tych pożar zniszczył część
stropów i dach. Niszczejącą budowlę przejęła gmina Złotów.

W . latach 1975-1977 przeprowadzono remont kapitalny trzonu, stropów i pokrycia dachu. Projekt remontu opracował inż. A. Moczyński. Projekt
uwzględniał też odbudowę śmigów i układu napędowego. w odremontowanym trzonie urządzono magazyny Muzeum Ziemi Złotowskiej.

W 1996 roku wiatrak został kupiony od gminy Złotów przez Lucjana Budnika. W trzonie urządzony jest warsztat i magazyn części do naprawy maszyn rolniczych.